Een encyclopedie over grafische technieken,
André Béguin.
Terug naar de Hoofdpagina van de "Grafische
encyclopedie" 
Salpeterzuur (etsen in)
Salpeterzuur (HNO3) vormt met het metaal een nitraat dat in
water oplost. Daarbij komt stikstofoxyde vrij, dat als gasbelletjes
ontwijkt en een voor de gezondheid schadelijke werking heeft. De
reaktie verloopt volgens de formule Cu +
4HNO3--Cu(NO3)2 + 2 H2O +
2NO2 .
Voor koper wordt een 20 à 30% oplossing gebruikt. Bij zink
verloopt het proces op vergelijkbare wijze maar sneller; daarom
worden daarbij zwakkere oplossingen gebruikt, 10 à 12%. Door
de oplossing sterker of zwakker te maken kan men het etsproces
versnellen of vertragen.
De chemische reaktie, die door warmte wordt versneld, maakt zelf ook
warmte vrij. Daardoor verloopt het etsproces in een warm vertrek
sneller en zullen dicht betekende partijen door de plaatselijke
verwarming van het bad vlugger etsen dan open stukken. Kruisingen van
lijnen bijten sneller weg dan de lijnen zelf. De gasbellen die
vrijkomen blijven in de groeven hangen en vertragen daar het
etsproces. De etser veegt ze daarom weg door met een vogelveer over
de plaat in het bad te strijken.
Salpeterzuur heeft de neiging niet alleen in de diepte maar ook sterk
zijwaarts te etsen. Een te lang voortgezette etsing kan delen van de
afgedekte plaat ondermijnen, waardoor bijv. in plaats van twee
evenwijdige lijntjes één dikke lijn ontstaat. Zo'n door
ondermijning verbrede lijn zal deinkt niet kunnen houden, zodat er
onbedoelde lichte plekken in de afdruk ontstaan, die crevé
worden genoemd.
Etsen in een salpeterzuuroplossing is een kwestie van enkele minuten.
Salpeterzuuretst onregelmatig doordat (l}het zuur tijdens het
etsproces afzwakt, (2) de temperatuur van de omgeving en daardoor de
etssnelheid kan wijzigen, (3) tijdens het etsen de temperatuur van
het bad stijgt en de reaktiesnelheid wordt verhoogd, (4) het zuurde
neiging heeft in de breedte te etsen en (5) de gasbelletjes het
etsproces plaatselijk vertragen. De snelle etsing is moeilijk te
timen. Voor zink, dat onregelmatiger van struktuur en hardheid is dan
koper, geldt dit in nog sterkere mate.
Terug naar de Hoofdpagina van de "Grafische
encyclopedie"