Salpeterzuur is een sterk zuur. Het was al bekend aan de alchemisten onder de naam aqua fortis en was (is) het meest gebruikte etsmiddel in de grafiek. De oude term aqua fortis is terug te vinden in veel talen; in het Frans (eau-forte), Italiaans (aquaforte), etc. Salpeterzuur wordt ook gebruikt in de lithografie bij het preparen van lithostenen.
Puur salpeterzuur is een kleurloze vloeistof. Het kan worden gekocht in meerdere concentraties, zoals bijvoorbeeld 36°Baumé, in welk geval er 700 gram puur zuur per liter aanwezig is, (oftewel 70%), of 40°Baumé (normaal "puur" genoemd) hetgeen betekent dat er 875 gram puur zuur in een liter aanwezig is. Kenmerkend voor salpeterzuur is de direkte, snelle en nerveuze bijting. Het tast alle metalen aan, inclusief lood en zilver, alleen met uitzondering van aluminium en sommige roestvast staal soorten. Het tast ook al het organisch materiaal aan. Het zuur is zeer gevoelig voor temperatuurschommelingen (laat het nooit in de zon).
De volgende materiaalsoorten zijn bestand tegen salpeterzuur: rubber, gutta percha, tar; asfalt, was, harsen, parafine, glas, keramiek, en veel soorten plastic.
Salpeterzuur (HNO3) vormt met het metaal een nitraat dat in water oplost. Daarbij komt stikstofoxyde vrij, dat als gasbelletjes ontwijkt en een voor de gezondheid schadelijke werking heeft. De reaktie verloopt volgens de formule Cu + 4HNO₃--Cu(NO₃)2 + 2 H₂O + 2NO₂ .
De dampbelletjes remmen het verder etsen ter plekke af. Deze belletjes moeten tijdens het etsen worden verwijderd (vogelveer). Salpeterzuur moet bewaard worden en een glazen, stenen, of plastic fles. Salpeterzuur is gevoelig voor licht en de werking kan sterk verminderen als het teveel aan licht wordt blootgesteld. Daarom dient het op een donkere plaats bewaard te worden.
De salpeterzuurdampen zijn erg giftig, maar niet gevaarlijk zolang ze niet worden ingeademd. Een goede afzuiging is noodzakelijk (Polymetaal levert hiervoor de zuurbakken met randafzuiging). Als er per ongeluk salpeterzuur op de huid komt, gelijk afwassen met veel water. Salpeterzuur kan worden geneutraliseerd met ammonia of een soda-oplossing. Het is aan te bevelen, altijd ammonia of een soda-oplossing in de buurt te heben als U met zuur werkt.
De concentratie bij het etsen van koper moet worden verlaagd tot ongeveer 20-25%. Belangrijk: voeg altijd het zuur aan water toe en nooit andersom. Als water aan zuur wordt toegevoegd ontstaat er warmte, waardoor gevaarlijke situaties kunnen ontstaan. Als u werkt zonder een zuurweger (beaumémeter), zijn de volgende verhoudingen bruikbaar; voor een sterk etszuur; 1/3 zuur en 2/3 water, voor een zwakker zuur 1/4 zuur en 3/4 water. Als zink wordt geëtst is er een sterkte nodig van ongeveer 12-15%. Meng hiervoor 1 deel zuur op 8-9 delen. Als het wordt gebruikt voor het schoonmaken van de platen is een nog zwakkere oplossing nodig ( 1 op 20 delen water).
Een vers mengsel salpeterzuur is soms zeer vinnig bij de eerste etsing. Dit fenomeen doet zich ook voor bij het etsen met ijzerchloride. Om een betrouwbare etsing te krijgen, kan men daarom aan een vers mengsel het beste iets van een oude salpeterzuur-oplossing toevoegen, of een klein stukje koper.
Salpeterzuur heeft de neiging om te "onderetsen"; het ets niet gelijkmatig in de diepte van de lijn, maar ook naar de zijkant, waardoor een lijn onderetst kan worden. De lijnen worden vaak ook "brokkelig" geëtst, zeker in vergelijking met ijzerchloride. Salpeterzuur is daarom ideaal voor een dipe en grove open bijting, maar minder geschikt voor fijne "aquatint-achtige" strukturen.