Een encyclopedie over grafische technieken, André Béguin.


Terug naar de Hoofdpagina van de "Grafische encyclopedie"
Etsen van Linoleum
Een van de interessantste eigenschappen van linoleum is de mogelijkheid het te etsen met een loogoplossing waardoor een oppervlak met een korrelige textuur ontstaat. Deze korreligheid kan variëren van een lichte mate van poreusheid van bet opporvlak tot een aanzienlijke ruwheid. Je kunt het hele blok zo bewerken, of alleen op bepaalde plekken. Etsing kan een aanvulling zijn op andere snijtechnieken. De eerlijkheid gebiedt te vermelden dat de methode enigszins onvoorspelbaar is maar dat is ook wel leuk. De etsvloeistof is gevaarlijk; pas op met kinderen!

Etsmethoden.
Edward Bawdon etste als eerste linoleum en gebruikte daarvoor een afbijtmiddel. Hij bereikte interessante effecten. Michael Rothenstein experimenteerde met "caustic soda" (natronloog) en dat bleek een meer flexibel etsmiddel te zijn. De stof wordt in kristallijne vorm verkocht om afvoeren te ontstoppen (o.a. als 'Fifax' en onder andere merknamen).
Het is een zeer agressieve loog (NaOH) en je moet er voorzichtig mee omgaan en het veilig opbergen.
Maak een verzadigde oplossing door 3 a 4 eetlepels water in een glazen jampot te doen. Voeg loogkristallen toe (één lepel tegelijk en niet plonzen!) en wacht met méér toevoegon totdat de kristallen opgelost zijn.
Doorroeren met een glazen staaf of houten stokje. Als de kristallon niet meer oplossen is de oplossing verzadigd. Bij het oplossen komt er warmte vrij; laat de oplossing afkoelen voor ermee te gaan werken. Een paar druppels brandspiritus bevordert het vloeien.

Prepareren van het blok.
Neem het linoleum af met brandspiritus om eventuele vette plekken te verwijderen. Bestrijk de randen en de onderkant met polyvinylalcohol of vernis als bescberming tegen eventueel gemorste etsvloeistof.

Globale etsing.
Penseel, druppel of spons etsvloeistof willekourig en recbtstreeks op het oppervlak. Gebruik een borstel van glasvezel (of een oude, die je nooit meer voor iets anders kunt gebruiken), watten aan een stokje, een glazen druppelaar of een synthetische spons. Draag plastic bandschoenen!

Beheerste etsing
De etsing kan tot bepaalde gedeelten beperkt worden door lage muurtjes aan te brengen van plasticine of iets dergelijks. Ofwel, gedeelten van het blok kunnen voor etsing worden afgesloten door bet met een onetsbare stof te bedekken. Hiervoor worden vernis of kaarsvet het meest gebruikt. De vernis kan met een penseel worden aangebracht; bij moet kurkdroog zijn voordat het etsen kan beginnen. Het kaarsvet moet voorzichtig worden verhit tot het vloeibaar is en warm opgebracbt worden met een borsteltje of kwast. Als het vet niet heet genoeg is hecht het zich onvoldoende op het linoleum en dan kan er etsvloeistof onder kruipen. Zeer vet krijt kan ook dienst doen. Zowel in vernis als in kaarsvet kun je krassen, zodat de vloeistof tot het linoleum doordringt, waardoor een meer lineair effect ontstaat dan bereikt kan worden met het opbrengen van etsvloeistof of afdekstof met een borstel.

Loog gemengd met polymeer
Als je natronloog mengt met een polymere stof, bijvoorbeeld acryl (bedoeld om vermengd te worden met acrylverven) in de verhouding van één deel loogoplossing op twee delen acryl, ontstaat een veel dikkere substantie. Deze vloeit niet uit; ze wordt opgebracht met een verfkwast wat in het effect zicbtbaar is. Het mengsel moet meteen worden gebruikt, want als het polymeer droogt kan het mengsel te stijf en klonterig worden. Laat het etsmengsel vijf a zes uur inwerken. Was het weg met veel water: zelfs als bet polymeer droog is kan het met water verwijderd worden.

Reiniging van het blok
Als de etsing gereed is moeten alle hulpstoffen worden vetwijderd. Vernis wordt opgelost met brandspiritus of peut, naar gelang van de soort. Kaarsvet wordt verwijderd door verhitting (elektriscb plaatje of haardroger); leg zuigend papier op bet blok om het vet op te nemen. Ofwel, leg een dikke laag zuigend papier op het blok en behandel het met een strijkbout. Neem het blok na deze bewerking af met brandspiritus op een zachte doek.


Terug naar de Hoofdpagina van de "Grafische encyclopedie"